Organisaties reageren verdeeld op het thema mantelzorg

Datum: 9 september 2019 - Leestijd: 5 minuten

Uit onderzoek van mantelzorgvereniging MantelzorgNL en uit resultaten van onderzoeksbureau GfK, dat in opdracht van CZ onderzoek heeft gedaan, blijkt dat ongeveer de helft van de Nederlandse bedrijven mantelzorg een belangrijk onderwerp vindt en bereid is om actie te ondernemen als de medewerker daarmee geholpen is. De andere helft komt ook in actie, maar pas als verzuim dreigt en de productiviteit vermindert. Niet omdat het belangrijk is voor de medewerker.

Werkende mantelzorgers ervaren minder begrip voor hun situatie dan pakweg vijf jaar geleden. De organisaties zelf zijn zich daar niet van bewust. Ze zeggen het onderwerp vaker ter sprake te brengen dan ooit. Maar het merendeel blijft wél van mening dat mantelzorg vooral een zaak is van de mantelzorgers zelf. De medewerkers moeten in de gaten houden of de balans tussen werk en privé nog klopt en aan de bel trekken als ze hun zorgtaken niet meer met hun werk kunnen combineren. “Het bespreekbaar maken van de mantelzorgsituatie is een gedeelde verantwoordelijkheid van werkgever en werknemer”, zegt Arda van Vliet, adviseur Duurzame Inzetbaarheid van de SWK Groep (kinderopvang). “Maar de medewerker moet zelf keuzes maken in het houden van een goede balans.”

De meeste Nederlandse bedrijven hebben mantelzorg niet in hun HR-beleid verankerd. Toch is 64% het eens met de stelling dat het aan de werkgever is om een mantelzorgvriendelijke cultuur te kweken. In de praktijk blijft die vriendelijkheid meestal nog beperkt tot het bieden van wettelijke verlofregelingen, flexibele werktijden en persoonlijke gesprekken. Meer dan de helft van de bedrijven vindt dat de mantelzorger zelf interventies (cursussen, vervangende mantelzorg, aanspreekpunt) moet regelen. Maar zodra een medewerker met mentale klachten uitvalt, zien ze het wél weer als hun taak om hem te helpen en desnoods psychologische zorg te financieren.

Bij de SWK Groep kunnen medewerkers gebruik maken van verlofregelingen zoals calamiteitenverlof, kortdurend verlof, langdurig verlof en seniorenverlof. Renate Zwinkels, stafmanager van Arbo Surplus, gaat een stap verder. “Wij willen graag een mantelzorgvriendelijke organisatie zijn. Wij vinden het belangrijk om werknemers te ondersteunen, welke taken hij ook heeft. Wij hebben in het kader van duurzame inzetbaarheid ook een preventieve rol te vervullen bij mantelzorg.”

Natuurlijk lopen er in uw bedrijf geen mensen rond met een stickertje ‘mantelzorger’ op hun voorhoofd. Maar op basis van gegevens uit uw branche, kunnen we wel een goed beeld geven van het aantal mantelzorgers in uw bedrijf.

De houding jegens mantelzorg is bepalend voor het gedrag. Bedrijven die mantelzorg belangrijk vinden, weten vrijwel allemaal hoeveel mantelzorgers in hun organisatie actief zijn. Bedrijven die het niet belangrijk vinden, hebben nauwelijks idee van aantallen en rugnummers. Toch verklaart ruim de helft van de werkgevers dat hun leidinggevenden de signalen van mogelijke overbelasting herkennen en dat de helft van de leidinggevenden in staat is om het gesprek aan te gaan. Overigens laat het GfK-onderzoek nog zien dat volgens HR-managers slechts 36% van de leidinggevenden bekend is met oplossingen voor werkende mantelzorgers die problemen ervaren.

GfK ontdekte dat ongeveer de helft van de werkgevers voldoende inzicht heeft om er een scherpe visie op na te kunnen houden en helder beleid te voeren. Maar een derde van de bedrijven heeft nog geen definitie van mantelzorg vastgesteld. En 11% vindt dat er sprake is van mantelzorg als iemand tenminste drie maanden achtereen zorg verleent. De officiële definitie van mantelzorg luidt: alle hulp aan een hulpbehoevende door iemand uit diens directe sociale omgeving In Nederland. Die hulp is vrijwel altijd onbetaald.

De terughoudende opstelling van bedrijven heeft een oorzaak. 66% vindt dat de overheid een maatschappelijk probleem op hun bord heeft gelegd. Doordat de overheid zich terugtrekt zullen steeds meer werknemers de zorg voor hun zieke ouders, kind, vriend of vriendin op zich moeten nemen. Het merendeel van de werkgevers denkt dat mantelzorg de komende vijf jaar een serieuze factor is om rekening mee te houden. Maar het is de vraag wie voor de kosten moet opdraaien.

27% van de werkgevers zegt: de mantelzorger.
35% zegt: het bedrijf.
61% zegt: de overheid.

Volgens Nicolette Kragtwijk, zij werkte tot juli 2017 als adviseur Compensations en Benefits bij elektronicaketen BCC, blijft het lastig om de positie van de werkgever ten aanzien van mantelzorg te duiden. “Ik vind wel dat de werkgever een maatschappelijke rol te vervullen heeft, maar wanneer neem je die rol wel en wanneer niet? De grenzen zijn heel onduidelijk, het is dan ook lastig te begrenzen.”

Wilt u van gedachten wisselen over de rol die uw organisatie kan innemen? Of wilt u uw visie op mantelzorg vertalen naar beleid? Wij denken graag met u mee.